Abstract: Çalışmanın amacı, gebelerin sağlık okuryazarlığı ve sağlık algı düzeyinin belirlenmesi, sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin belirlenmesi, sağlık algısı ile sağlık okuryazarlığının ilişkisinin belirlenmesidir. Bilinen halk sağlığı okuryazarlığı puanı (13,8±2,5) yönünden çalışmanın iki grubu arasındaki en az % 10'luk bir farkı (1,4 puan) % 90 güçle gösterebilecek örnek büyüklüğü formülle bulundu. Gebe olan ve gebe olmayan gruptan 133'er birey örnekleme alındı. Veri toplama aracı olarak bir anket ile üç farklı sağlık okuryazarlık ölçeği ve sağlık algı ölçeği uygulandı. Veriler ortalama, standart sapma ve yüzdelerle özetlendi. Kategorik verilerin karşılaştırılmasında Ki kare, nümerik verilerin karşılaştırılmasında t testi veya Mann-Whitney U testi kullanıldı. Ayrıca skor ya da puanlar arası ilişkinin belirlenmesinde veya Spearman korelasyon katsayısı kullanıldı. Çalışmaya alınan gebe olmayan kadınların % 57'sinin ve gebelerin % 50'sinin öğrenim düzeyi lise ve üzeri idi. Gebe kadınların, Sağlık Okuryazarlık ölçeğine göre % 29'u, NVS ölçeğine göre % 64'ü ve Halk Sağlığı Okuryazarlığına göre % 19'unun okuryazarlık düzeyi düşüktü. Sağlık okuryazarlık düzeyi her iki grupta da öğrenim düzeyi, kadınların çalışma durumu, ekonomik durumla ilişkiliydi. Kadınların bazı sağlık davranışlarının sağlık okuryazarlık düzeyleri ile ilişkisi kullanılan ölçeğe göre farklılık gösterdi. Gebe kadınların gebelikleriyle ilgili bazı konular sağlık okuryazarlık düzeyleriyle ilişkili bulunmuştur. Anemisi olmayanlarda, Demir-Folikasit-D vitaminin düzenli kullananlarda ve tetanoz aşısını zamanında yaptıranlarda Sağlık Okuryazarlık düzeyi daha yüksekti. Gebe olmayan kadınlarla gebe kadınların sağlık algısı benzerdi. Her iki grupta da sağlık algı ölçeğinin bazı alt alanları kadınların öğrenim düzeyi, çalışma durumu, ekonomik durumu ve bazı sağlık davranışlarıyla ilişkiliydi. Bu çalışmada sağlık algısı ile sağlık okuryazarlığı arasında pozitif yönde korelasyon belirlendi. Gebelik dönemi kadının sağlık hizmetlerinden en sık yararlandığı ve sağlıkla ilgili bilgi ve davranışları öğrenmeye açık olduğu bir dönem olduğundan sağlık okuryazarlık düzeyini artırmada bu dönem fırsat olarak görülebilir. Bu nedenle gebe kadının sağlık okuryazarlık düzeyinin ve gebeliğin sağlık okuryazarlığını nasıl etkilediğinin bilinmesi önemlidir. ; The objective of this study was to determine health literacy and level of health perception, specify the factors affecting health literacy and determine the relationship between health perception and health literacy in pregnant women. The size of the sample was calculated by a Formula based on the stated public health literacy score (13.8±2.5), which would demonstrate at least a 10% difference (1,4 points) with 90% strength, between the two study groups of pregnant and non-pregnant women. Three different health literacy scales and health perception scale were applied as the tools for data collection. The data were summarized by using arithmetic means, Standard deviation and percentage values. Chisquare test was used to compare categoric data, t test or Mann-Whitney U test was used for the comparison of numerical data. Besides, Spearman correlation coefficient was utilized to determine the relation between the scores or points. 57% of non-pregnant and 50% of pregnant women included in the study were found to have an education level of high school or above. Literacy level was found to be low in 29% of pregnant women according to health literacy scale. According to NVS and Public Health Literacy scales, this proportion was found to be 64% and 19% respectively. In both the groups, education level of the women were related to their employment and economic status. Some of the health behaviors of the women however were found to be different from the scale utilizing the interrelationship between health behaviors and health literacy levels. Some of the pregnancy related topics among pregnant women were found to be related to their health literacy levels. Health literacy level was higher in women who did not have anemia, used Iron-Folicacid-D vitamin regularly and had taken tetanus vaccine on time. Health perception among pregnant women were found to be similar to non-pregnant ones. In both pregnant and non-pregnant groups, some of the sub-fields in the health perception scale were found to be related to womens' education level, employment status, economic status and health behaviors. In this study, a positive correlation was determined between health perception and health literacy. Pregnancy is the period during which women are benifitted from the health services at the most and are open to learning health related behaviors and advice, thus providing an opportunity for increasing their health literacy during this period. Therefore, it is important to know the level of health literacy levels of pregnant women and how health literacy may affect pregnancy.

Abstract: Midkin, farklı dokularda onarımı ve yeni hücrelerin gelişimini kontrol altında tutmakta, inflamasyonun onarılmasında ve giderilmesinde önemli rol oynamaktadır. Mevcut araştırmada maddi kayıplı yara oluşturulan sağlıklı ve diyabetik ratlarda midkin uygulamasının yara iyileşmesi üzerindeki etkinliği araştırıldı. 108 adet Wistar Albino erkek ratların 6 adeti sağlıklı ve 6 adeti diyabetli grup için pozitif kontrol zamanı olarak ayrıldıktan sonra, kalanı 4 gruba ayrıldı; sağlık kontrol, sağlık+midkin (10 ng/kg, SC, gün aşırı), diyabet kontrol (STZ, 40 mg/kg, SC) ve diyabet+midkin (10 ng/kg, SC, gün aşırı). Her gruptan 6 şar hayvan yara oluşturulduktan sonraki 3., 7., 14. ve 28. günlerde ötenazi edilerek, yara bölgesinden deri örneği alınarak homojize edildi. Homojenattan Matrix Metalloproteinase 8 (MMP-8), Transforming Growth Factor Beta (TGF-β), Platelet Derived Growth Factor (PDGF), Epidermal Growth Factor (EGF), Vascular Endothelial Growth Factor (VEGF) ve Thiobarbituric Acid Reactive Substances (TBARS) düzeyleri ölçüldü ve yara iyileşmesi görsel olarak değerlendirildi. Gruplarda MMP-8 ile PDGF düzeylerinin bütün gruplarda dalgalı seyir izlediği, diyabetli grupta TGF-β'nın dalgalı seyir izlendiği ancak sağlıklı+midkin grubu 28. günde değerinin bütün gruplardan yüksek (p〈0.05) olduğu, VEGF seviyesinin 7. günde sağlıklı+midkin grubunda bütün gruplardan yüksek (p〈0.05) olduğu ve TBARS düzeyinin sağlıklı (kontrol) grupta ve diyabet ile diyabet+midkin grubunda düştüğü belirlendi (p〈0.05). Yara bölgesinin makroskobik gözleminde ise midkin uygulanan gruplarda yara iyileşmesinin daha iyi ve daha hızlı olduğu gözlendi. Literatür taramalarında midkinin oksidatif durum üzerine ve büyüme faktörleri üzerine etkileri olduğu bildirilmiştir. Sonuç olarak midkin uygulamasının yara iyileşmesini hızlandırdığı, yara bölgesi büyüme faktörleri ve oksidatif durumu üzerine etkili olduğu ifade edilebilir. ; Midkine plays a role in the control of tissue repairing and development of new tissue, and it is an important agent in the regulation of inflammation. In the present study, effect of midkine was investigated in the experimental wound healing of rats. 12 Wistar Albino rats are divided two groups as 6 healthy and 6 diabetic positive controls. Remaining 96 rats are divided four groups; healthy group, healhty+midkine group (10 ng/kg, SC, every other day), diabetic group (STZ, 40 mg/kg, SC) and diabetic+midkine group (10 ng/kg, SC, every other day). After 6 rats from per groups were created wound, they were euthanized on 3., 7., 14. and 28. days and their wound skin were removed. The skin samples were homogenized and levels of Matrix Metalloproteinase 8 (MMP-8), Transforming Growth Factor Beta (TGF-β), Platelet Derived Growth Factor (PGDF), Vascular Endothelial Growth Factor (VEGF) and Thiobarbituric Acid Reactive Substances (TBARS) were measured. Additionally, the wound skins were evaluated macroscopically. Levels of MMP-8 and PDGF fluctuated in all groups and levels of TGF-β also fluctuated only in diabetic groups, whereas TGF-β levels were higher than any other groups on 28th days in healhty+midkine group (p〈0.05). Levels of VEGF were higher than any other groups on 7th days in healhty+midkine group (p〈0.05). Levels of TBARS decreased in healthy, diabetic and diabetic+midkine groups (p〈0.05). Macroscopically, the wounds in the midkine groups healed better and fastly compared to the other groups. In literatures, the effects of midkine on oxidative stress and growth factors were reported. In conclusion, it may be stated that midkine accelerates to wound healing and influences the growth factors and oxidative status in wound tissues. ; Bu araştırma Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından 12102003 proje numarası ile desteklenmiştir.

Abstract: Çalışmada, Orta Anadolu Bozlak Kültürü içerisinde yer alan veteriner hekimliği ve hayvancılığa ait günümüzde yaşayan bilgilerin modern veteriner hekimliği uygulamalarına, uygulamalar içindeki tekniklere, yeni tedavi modelleri açısından komparatif bir tartışma ortamı oluşturularak halk arasında kullanılan bitkisel, hayvansal ve madensel kökenli ilaç hammaddelerinin günümüzde tedavi arayışlarına temel oluşturulması; hayvancılıkla ilgili folklorik uygulamaların ortaya çıkarılarak Türk kültürünün zenginliğine katkı sağlanması amaçlandı. Bu kapsamda Orta Anadolu Bozlak Kültürünün hâkim olduğu Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir ve Yozgat illerinde hayvan hastalıkları, tedavileri ve korunma; hayvancılık ve hayvancılık ile ilgili folklorik bilgi ve uygulamalar derlendi. Çalışmanın materyalini bilgi derleme formu yoluyla Orta Anadolu Bozlak Kültürünün hâkim olduğu halktan elde edilen bilgiler oluşturdu. Sözlü materyali, inceleme yapılan yörelerde halk hekimliği uygulayıcıları, hayvan sahipleri, hayvancılıkla uğraşan kişiler, veteriner hekimler ve diğer kaynak kişilerden folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılıkla ilgili sorulardan oluşan ?bilgi derleme formu? kullanılarak elde edilen bulgular oluşturdu. Bilgi derleme formunda folklorik veteriner hekimliği ile ilgili olarak 15, hayvancılıkla ilgili olarak da 20 soru olmak üzere toplam 35 soru kaynak kişilere yöneltildi. Ayrıca sesli kayıt bilgileri anket kod numarası ile veri tabanına aktarıldı. Alan araştırmasında saptanan bazı folklorik materyaller dijital fotoğraf makinesi ile görüntülenerek kayıt altına alındı. Alan araştırması kapsamında Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir ve Yozgat illerine ulaşıldı. Çalışmanın örneklemini il merkezlerinden 20, ilçelerden beş ve her 100 köyden belirlenen beş köy ve bu köylerden belirlenen beşer kişi oluşturdu. Köyler, rastgele kura ile belirlenerek seçildi. Bu çerçevede il merkezlerinden 100, ilçe merkezlerinden 270 ve köylerden 475 olmak üzere toplam 845 kişiden ?bilgi derleme formuna? uygun olarak folklorik veriler toplandı. Orta Anadolu Bozlak Kültürünün hâkim olduğu yörelerde konuyla ilgili yazılı kaynaklara dayalı veriler ve kaynak kişilerden derlenen bilgiler kendi aralarında sınıflandırılarak ?Hayvan Hastalıkları, Tedavileri ve Korunma? ile ?Hayvancılık ve Hayvancılık ile İlgili Folklorik Bilgi ve Uygulamalar? başlıkları altında incelendi. Bilgi derleme formu yoluyla elde edilen verilerin bilimsel kritiğinin yapılarak bulgulara aktarılması, bulguların geçmiş ve günümüz kaynakları ve modern hekimlik bilgileriyle karşılaştırılması yapıldı. Edinilen folklorik bilgilerin kaynaklarına inilerek etnolojik tespiti yapılmaya çalışıldı. Cerrahi hastalıklardan miyopati, sinus biflex'in yangısı, sivri cisim batmaları, açık ve kapalı yaralar, ödem, prolapsus rekti, göbek kordonu yangısı, parafimozisin; dâhili hastalıklardan gingivitis, özafagus tıkanması, yabancı cisim batması, timpani, omasum konstipasyonu, sancıyla seyreden hastalıklardaki değişik uygulamalar, kanibalizm ve beyaz kas hastalığının; solunum sistemi hastalıklarından yöredeki isimleriyle karlangıç, sanrağa ve yelpik; salgın hastalıklardan brusella, köpek gençlik hastalığı ve yalancı tavuk vebasının; paraziter hastalıklardan bit, pire ve kene enfestasyonunun; doğum bilgisi ve hastalıkları ile ilgili olarak gebelik teşhisi, doğum sonrası bakım ve beslenme, hipokalsemi, meme ödemi, meme başı çatlakları ve sığırlarda fertilite ve infertilite sorunlarıyla ilgili folklorik düzeyde bilgilere ilk kez bu çalışmada yer verildi. Hayvancılıkla ilgili arıcılık, nalbantlık ve semerciliğin; çemen, pastırma, sucuk, köremez, taşağız, teker ve tike gibi hayvansal gıda ve ürünlerin; bilmece, fıkra, mani, atasözü gibi halk deyişlerinin; koç katımı ve davar yüzü gibi geleneksel inançların Orta Anadolu Bozlak Kültüründe özgün folklorik bilgiler şeklinde geliştiği tespit edildi. Sonuç olarak, folklorik veteriner hekimliği uygulayıcılarının, hayvan hastalıklarının tedavilerini dini-sihri, ampirik ve rasyonel olmak üzere üç temel başlık altında uyguladıkları, Orta Anadolu Bozlak Kültürü folklorik veteriner hekimliğinde görülen batıl inançların, dini tedavilerin ve geleneklere dayalı kullanımların yanında değerli ve yararlı bilgilerin bilimsel temellere oturtularak araştırılmasına ihtiyaç olduğu söylenebilir. ; The objective of the study was to contribute to enrichment of Turkish culture through exploring folkloric applications of animal husbandry, to help the understanding of today?s medical treatment options through investigating the old-fashion drug substances including plant, animal and mineral-originated ingredients in comparative discussion of The Bozlak Culture of Middle Anatolia including modern veterinary medicine practices and techniques as well as new treatment models. Animal diseases, disease treatments, disease protections, animal husbandry and related folkloric information and applications were evaluated in Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir and Yozgat where The Bozlak Culture of Middle Anatolia is common. The material of the study was information yielded from people with The Bozlak Culture of Middle Anatolia through filling information review forms. Information review forms aimed to get information on folkloric veterinary medicine and animal husbandry in veterinarians, animal owners and those who practice folkloric medicine as well as other individuals somehow related to animal business. The form contained veterinary medicine-related 15 questions and animal husbandry-related 20 questions totaling 35. Furthermore, voice-recorded information?s were transferred to the data base by using survey code number. Some folkloric materials were photographed in field investigation. The forms were offered to people living in cities of Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, and Yozgat where The Bozlak Culture of Middle Anatolia is common. Five individuals in 20 villages in city centrums, 5 villages in urban areas, and 5 villages out of 100 randomly chosen villages in these 5 cities were offered to fill the form. Therefore, 100 people from city centers, 270 from urban areas and 475 from villages, totaling 845 people were taken folkloric information. The information was sorted out based on the two titles namely ?animal diseases treatments and protection? and ?animal husbandry and related folkloric information and applications?. The gathered information was evaluated in terms of scientific evaluation and translation, and comparison of old medicine to modern medicine. Folkloric information was also ethnologically evaluated. Folkloric information accoutered was surgery-related problems such as myopathy, inflammation of sinus biflex, sharp material sticks, open and close wounds, edema, prolapsus recti, omphalitis, paraphymosis, internal diseases-related diseases such as gingivitis, obstuctio oesophagie, reticulo peritonitis travmatica, omasum constipation, different applications for colic, cannibalism, white muscle disease, respiratory diseases named in the region as karlangıç, sanrağa, and yelpik, epidemic diseases such as brucella, distemper, newcastle, parasite diseases such as lice, flea, and tick, gynecology diseases such as pregnancy diagnosis, care after birth, hypocalcemie, udder edema, tit problems, fertility in cattle and for the first time in the region fertility problems. There was also folkloric information on beekeeping, farriery, packsaddling, food info such as on çemen, pastrami, köremez, teker, and tike and also puzzle, jokes, poem, proverb as well as belief of breeding season of sheep and sheep face in The Bozlak Culture of Middle Anatolia. In conclusion, it could be said that the animal diseases and treatments classified under the three groups which are named religious-glamor, empirical and rational ways and that there is a need in The Bozlak Culture of Middle Anatolia folkloric veterinary medicine for superstitious, ritual beliefs and traditions to be modified in science-based.