Abstract: Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı ; Güçlü bir sözlü geleneğe sahip olan Türklerin halk anlatıları içinde birçok halk bilimi unsuru yaşamaktadır. Yüzyılların birikimi olan halk anlatıları bir millettin en önemli kültür taşıyıcılarıdır. Daha anne kucağında dinlenmeye başlanan masallar mitolojik dönemin izlerini taşıyarak yeni fertlerin kişiliğinin oluşmasında rol oynar. Asırlarca Türk halkının roman, sinema, dizi ve eğlence ihtiyacını karşılayan halk anlatıları, atalarımızın hayata bakış açısını, inanç sistemini, gelenek göreneklerinin yanında halk hekimliği unsurlarını da günümüze taşımaktadır. Geçmişte pek çok din ve kültürle temas kuran Türkler, eski inançlarını ve değerlerini korumuşlardır. Halk anlatılarında eski inanç sitemleri ad ve şekil değiştirerek özünü muhafaza etmiştir. İncelediğimiz halk anlatılarında halk hekimliğinin uygulayıcıları aslında her dönemde ad değiştirse de kam ve otacılardan başkası değildir. Uygur devrinden itibaren gördüğümüz otacı" adlı hekimler asırlarca Türk halkının sağaltıcıları olmuşlardır. Bir zamanlar "kocakarı ilaçları", "em", "Türke çare" gibi adlarla bilinen ilaçların kökeni bitki ve ağaçlara dayanmaktadır. Bugün binlerce aktar dükkânı ülkemizin değişik yerlerinde faaliyet göstermektedir. Buralardaki ilaçların çoğunluğu bitki ve ağaç kökenlidir. Aktarlık usta çırak ilişkisi ile yüzyıllar boyunca yaşayarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bu yerler Türk halkının hem hekim hem de eczane ihtiyacını asırlarca karşılamıştır. Bu kişilerin hazırladığı ilaçlarda kullandığı otlar günümüz modern tıpta kullanılan ilaçların da hammaddesini oluşturduğunu bilmekteyiz.

Abstract: Bilgi toplumu ve İnternet olgusu hem yeni kurum, kavram ve ilişkileriyle hem de beraberinde getirdiği sorunlarla birçok yeni tartışmanın odağı olmaktadır. İnternet içerik düzenlemesi sorunu da bu tartışma alanlarından birisini oluşturmaktadır. Zira, İnternet ortamında yer alan pornografi, çocuk pornografisi, şiddet, ırkçılık, ayrımcılık ve nefret içerikleri, kumar ve bahis, intihara ve uyuşturucuya yönlendirme, siber zorbalık gibi yasadışı ve zararlı içerikler tüm toplumu etkilemekle birlikte bilhassa çocuklar, gençler ve aileler için önemli riskler, tehlikeler ve sorunlar oluşturmaktadır. Bu durum, İnternet ortamında işlenen suçlar ve yaşanan olumsuzluklarla ilgili olarak erişimin engellenmesine kadar varan bir takım yaptırımları, bu alanla ilgili yükümlülük ve sorumlulukların düzenlenmesi konusunu gündeme getirmiştir. Bu gelişme, ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim özgürlüğü bağlamında bilgi ve düşüncenin serbest dolaşımına engel olacağı yönünde ciddi eleştirilerle karşılaşmıştır. Bu çerçevede, İnternetin diğer kitle iletişim araçlarından farklı olan özellikleri; çok boyutlu/aktörlü ve dinamik olması, tekniği, alt yapısı, işleyiş biçimi ve uluslararası niteliği, suç yeri ve zamanı, sorumlu olabilecek kişiler vb. yönünden diğer yayıncılık türleriyle bağdaşmayan özgün özelliklere sahip olması sebebiyle, içerik düzenlemesinin nedenleri ve konuları, uygulanan modeller, ölçütler, ülkelerin konuya yaklaşımları, hukuksal ve örgütsel yapılar ve işleyişleriyle ilgili konular tüm dünyada tartışılmaya devam etmektedir. Keza, bu tartışmaların benzerleri Türkiye'de de yaşanmaktadır. Özellikle, içerik düzenlemesi için çıkartılan 5651 sayılı Kanun ve uygulamayı gerçekleştiren TİB, bu tartışmaların merkezinde yer almaktadır. Tezde İnternet içerik düzenlemesi sorununun mahiyeti nedir ve nasıl çözülür? Türkiye bu işin neresindedir?" sorusunun işaret ettiği temel probleme cevap bulunmaya çalışılmıştır. Tezin amacı, bu kritik sorunu diğer ülkeler ve ülkemizdeki uygulamaları ve teorik tartışmalarıyla birlikte derinlemesine irdeleyerek, soruna ilişkin çözümler üretmeye çalışmaktır. Tezde, nitel araştırma yöntemlerinden "doküman inceleme" ve "mülakat" yöntemi kullanılmıştır. Buna göre, konuyla ilgili tüm kaynaklar incelenirken, ilgili kamu kurumlarının yöneticileriyle ve uzmanlarıyla mülakat çalışması yapılmıştır. Elde edilen tüm verilerin analizi ve yorumlanmasıyla temel/alt problemlere cevap olabilecek temel/alt hipotezler oluşturulmuş ve bunlar tez içerisinde tartışılarak doğruluğu ve geçerliliği test edilmiştir. Bu yolla elde edilen sonuçlar ve bu sonuçlar bağlamında oluşturulan öneriler çalışmanın son bölümünde kayıt altına alınmıştır. Tezde, İnternet içerik düzenlemesi sorununun, İnternetin çok boyutlu/aktörlü ve dinamik kendine özgü yapısı nedeniyle karmaşık, çözümü birçok değişkene bağlı ve zor bir sorun olduğu görülmüştür. Fakat, İnternetin içerik güvenliğinin sağlanması için kamu otoritelerince düzenlenmesi ve denetlenmesi gereği de ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda sorunun çözümü için düzenlemelerin oluşturulması ve uygulanması aşamalarında yerine getirilmesi gereken bazı önemli temel şartlar tespit edilmiştir.Buna göre, İnterneti, sunduğu imkanlar ve fırsatlar yanında, riskler ve tehlikeleriyle birlikte ele alan bir yaklaşımın gerekli olduğu belirlenirken, bu sürecin ilgili sektör, kamu, STK ve üniversitelerin içinde yer aldığı "birlikte düzenleme" ve yönetişim ilkelerine göre yürütülmesi gerektiği tespit edilmiştir. Keza, düzenlemelerin ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim özgürlüğünü zedelemeden ve İnternetin kendine özgü yapısı ve özellikleri gözetilerek yapılması ve uygulanması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede, uygun yöntem ve yaklaşımlar içeren bütüncül strateji ve politikalar geliştirilmesi ve uygulanması suretiyle ve uluslararası işbirliği sağlanarak, İnternette yer alan yasadışı ve zararlı içeriklerle mücadele edilmesi ve risk/tehlikelerin minimize edilmesinin mümkün ve gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. Türkiye'nin ise, İnternet içerik düzenlemesi konusunda, bazı eksiklerine rağmen, yasadışı ve zararlı içeriğe devlet eli ile sınırlı müdahaleyi öngören kendine özgü, önemli ve örnek bir uygulama geliştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Abstract: Çalışmada, Orta Anadolu Bozlak Kültürü içerisinde yer alan veteriner hekimliği ve hayvancılığa ait günümüzde yaşayan bilgilerin modern veteriner hekimliği uygulamalarına, uygulamalar içindeki tekniklere, yeni tedavi modelleri açısından komparatif bir tartışma ortamı oluşturularak halk arasında kullanılan bitkisel, hayvansal ve madensel kökenli ilaç hammaddelerinin günümüzde tedavi arayışlarına temel oluşturulması; hayvancılıkla ilgili folklorik uygulamaların ortaya çıkarılarak Türk kültürünün zenginliğine katkı sağlanması amaçlandı. Bu kapsamda Orta Anadolu Bozlak Kültürünün hâkim olduğu Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir ve Yozgat illerinde hayvan hastalıkları, tedavileri ve korunma; hayvancılık ve hayvancılık ile ilgili folklorik bilgi ve uygulamalar derlendi. Çalışmanın materyalini bilgi derleme formu yoluyla Orta Anadolu Bozlak Kültürünün hâkim olduğu halktan elde edilen bilgiler oluşturdu. Sözlü materyali, inceleme yapılan yörelerde halk hekimliği uygulayıcıları, hayvan sahipleri, hayvancılıkla uğraşan kişiler, veteriner hekimler ve diğer kaynak kişilerden folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılıkla ilgili sorulardan oluşan ?bilgi derleme formu? kullanılarak elde edilen bulgular oluşturdu. Bilgi derleme formunda folklorik veteriner hekimliği ile ilgili olarak 15, hayvancılıkla ilgili olarak da 20 soru olmak üzere toplam 35 soru kaynak kişilere yöneltildi. Ayrıca sesli kayıt bilgileri anket kod numarası ile veri tabanına aktarıldı. Alan araştırmasında saptanan bazı folklorik materyaller dijital fotoğraf makinesi ile görüntülenerek kayıt altına alındı. Alan araştırması kapsamında Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir ve Yozgat illerine ulaşıldı. Çalışmanın örneklemini il merkezlerinden 20, ilçelerden beş ve her 100 köyden belirlenen beş köy ve bu köylerden belirlenen beşer kişi oluşturdu. Köyler, rastgele kura ile belirlenerek seçildi. Bu çerçevede il merkezlerinden 100, ilçe merkezlerinden 270 ve köylerden 475 olmak üzere toplam 845 kişiden ?bilgi derleme formuna? uygun olarak folklorik veriler toplandı. Orta Anadolu Bozlak Kültürünün hâkim olduğu yörelerde konuyla ilgili yazılı kaynaklara dayalı veriler ve kaynak kişilerden derlenen bilgiler kendi aralarında sınıflandırılarak ?Hayvan Hastalıkları, Tedavileri ve Korunma? ile ?Hayvancılık ve Hayvancılık ile İlgili Folklorik Bilgi ve Uygulamalar? başlıkları altında incelendi. Bilgi derleme formu yoluyla elde edilen verilerin bilimsel kritiğinin yapılarak bulgulara aktarılması, bulguların geçmiş ve günümüz kaynakları ve modern hekimlik bilgileriyle karşılaştırılması yapıldı. Edinilen folklorik bilgilerin kaynaklarına inilerek etnolojik tespiti yapılmaya çalışıldı. Cerrahi hastalıklardan miyopati, sinus biflex'in yangısı, sivri cisim batmaları, açık ve kapalı yaralar, ödem, prolapsus rekti, göbek kordonu yangısı, parafimozisin; dâhili hastalıklardan gingivitis, özafagus tıkanması, yabancı cisim batması, timpani, omasum konstipasyonu, sancıyla seyreden hastalıklardaki değişik uygulamalar, kanibalizm ve beyaz kas hastalığının; solunum sistemi hastalıklarından yöredeki isimleriyle karlangıç, sanrağa ve yelpik; salgın hastalıklardan brusella, köpek gençlik hastalığı ve yalancı tavuk vebasının; paraziter hastalıklardan bit, pire ve kene enfestasyonunun; doğum bilgisi ve hastalıkları ile ilgili olarak gebelik teşhisi, doğum sonrası bakım ve beslenme, hipokalsemi, meme ödemi, meme başı çatlakları ve sığırlarda fertilite ve infertilite sorunlarıyla ilgili folklorik düzeyde bilgilere ilk kez bu çalışmada yer verildi. Hayvancılıkla ilgili arıcılık, nalbantlık ve semerciliğin; çemen, pastırma, sucuk, köremez, taşağız, teker ve tike gibi hayvansal gıda ve ürünlerin; bilmece, fıkra, mani, atasözü gibi halk deyişlerinin; koç katımı ve davar yüzü gibi geleneksel inançların Orta Anadolu Bozlak Kültüründe özgün folklorik bilgiler şeklinde geliştiği tespit edildi. Sonuç olarak, folklorik veteriner hekimliği uygulayıcılarının, hayvan hastalıklarının tedavilerini dini-sihri, ampirik ve rasyonel olmak üzere üç temel başlık altında uyguladıkları, Orta Anadolu Bozlak Kültürü folklorik veteriner hekimliğinde görülen batıl inançların, dini tedavilerin ve geleneklere dayalı kullanımların yanında değerli ve yararlı bilgilerin bilimsel temellere oturtularak araştırılmasına ihtiyaç olduğu söylenebilir. ; The objective of the study was to contribute to enrichment of Turkish culture through exploring folkloric applications of animal husbandry, to help the understanding of today?s medical treatment options through investigating the old-fashion drug substances including plant, animal and mineral-originated ingredients in comparative discussion of The Bozlak Culture of Middle Anatolia including modern veterinary medicine practices and techniques as well as new treatment models. Animal diseases, disease treatments, disease protections, animal husbandry and related folkloric information and applications were evaluated in Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir and Yozgat where The Bozlak Culture of Middle Anatolia is common. The material of the study was information yielded from people with The Bozlak Culture of Middle Anatolia through filling information review forms. Information review forms aimed to get information on folkloric veterinary medicine and animal husbandry in veterinarians, animal owners and those who practice folkloric medicine as well as other individuals somehow related to animal business. The form contained veterinary medicine-related 15 questions and animal husbandry-related 20 questions totaling 35. Furthermore, voice-recorded information?s were transferred to the data base by using survey code number. Some folkloric materials were photographed in field investigation. The forms were offered to people living in cities of Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, and Yozgat where The Bozlak Culture of Middle Anatolia is common. Five individuals in 20 villages in city centrums, 5 villages in urban areas, and 5 villages out of 100 randomly chosen villages in these 5 cities were offered to fill the form. Therefore, 100 people from city centers, 270 from urban areas and 475 from villages, totaling 845 people were taken folkloric information. The information was sorted out based on the two titles namely ?animal diseases treatments and protection? and ?animal husbandry and related folkloric information and applications?. The gathered information was evaluated in terms of scientific evaluation and translation, and comparison of old medicine to modern medicine. Folkloric information was also ethnologically evaluated. Folkloric information accoutered was surgery-related problems such as myopathy, inflammation of sinus biflex, sharp material sticks, open and close wounds, edema, prolapsus recti, omphalitis, paraphymosis, internal diseases-related diseases such as gingivitis, obstuctio oesophagie, reticulo peritonitis travmatica, omasum constipation, different applications for colic, cannibalism, white muscle disease, respiratory diseases named in the region as karlangıç, sanrağa, and yelpik, epidemic diseases such as brucella, distemper, newcastle, parasite diseases such as lice, flea, and tick, gynecology diseases such as pregnancy diagnosis, care after birth, hypocalcemie, udder edema, tit problems, fertility in cattle and for the first time in the region fertility problems. There was also folkloric information on beekeeping, farriery, packsaddling, food info such as on çemen, pastrami, köremez, teker, and tike and also puzzle, jokes, poem, proverb as well as belief of breeding season of sheep and sheep face in The Bozlak Culture of Middle Anatolia. In conclusion, it could be said that the animal diseases and treatments classified under the three groups which are named religious-glamor, empirical and rational ways and that there is a need in The Bozlak Culture of Middle Anatolia folkloric veterinary medicine for superstitious, ritual beliefs and traditions to be modified in science-based.