Abstract: Methodologies and problématiques in social sciences and humanities are closely linked with the dominant ideologies in which they are produced, which, in turn, are deeply embedded in a specific social and economic formation. Thus, it is not a coincidence if, throughout the twentieth century, Turkish politics and society have been frequently analyzed through the lens of modernization. Generations of thinkers, politicians, social scientists, and historians have asked questions related to a presupposed transition from traditional to modern society in Turkey. Some of them supposed that the transition took place in the early republican period, in the 1920s and 30s, in an abrupt way, while it was a smooth, lengthy process, spanning from the late 18th to the late 20th century. Those idealizing the modernization and exaltating the modernizers were confronted by critiques of modernity; while the former camp was a heterogenous mixture of various political and historiographic tendencies, the latter was also far from being homogenous, and included both traditionist and post-modernist critical voices towards modernity. While differences of opinion and methodology within and between the modernist and anti-modernist tendencies are striking, there are also common denominators uniting them in a single narrative. According to this narrative, modernity consists of a set of references allegedly developed in Western Europe: Women's emancipation, bureaucratization of state apparatus, development of literacy and creation of a new education system, secularization in political references, anticlerical politics, transition towards a representative democracy, and many other developments are considered within a single, unitary process of (Western) development. Whig historians, Hegelian philosophers, and positivist thinkers praised this supposedly combined development as the March of Intellect, and late-19th century vitalism, culminating in the works of Friedrich Nietzsche, condemned it as a unitary process of decadence of humanity. Both pro- and anti-modernist approaches to the 20th-century politics and society in Turkey are heir to these broader pro- and anti-modernist theories. Through this scope, the foundation of the Turkish Republic was praised or criticized as the culmination of a modernization process launched by a conscious, Westernizing elite. The modernization literature, despite its considerable contribution to the understanding of modern Turkish politics and society, suffers from striking shortcomings. As a teleological approach, it transforms specific historical events and tendencies into the moments of one single line of development towards modernization: Electoral reforms, administrative centralization, or the rise of the printing press are taken as the examples of a grand march towards modernity, or as the symptoms of a belated involvement in modernization. As an opinionated approach, the modernization literature takes for granted a series of debatable assertions: The bureaucratic circles of the late Ottoman and early republican Turkey are conceived of as independent social and political actors, and the republican state is placed in continuity with an allegedly all-powerful Ottoman state apparatus. The present volume, Faces of Republican Turkey, is an attempt at presenting an alternative reading of Turkey's twentieth-century politics. Rather than drawing on an elite-based study of Turkish politics, it examines the interplay between the variety of social actors, and their relationship with political power. Avoiding a homogenizing look towards society, it focuses on the analysis of gender and property relations within the society, and emphasizes the embeddedness of political thought and institutions in the social dynamics. The contributors use a wide range of critical methodologies, including, amongst others, historical materialism, social reproduction theory, social and political memory analysis, discourse analysis, and Frankfurt School critical theory. Each contribution is expected to focus on a topic related to Turkish politics and society. The authors present a critical account of the modernity and modernization-centered literature on the selected topic, and develop alternative approaches through the analysis of a specific case, using qualitative and historical research methodologies

Abstract: İstanbul Üniversitesi Yayınları’nın çağrısı üzerine hazırladığımız ve Cumhuriyetin 100.yılına armağan etmek istediğimiz bu küçük çalışmamızı hatırat, anılar ve bu alandaki yazınla ilgilenen meslektaşlarımızın ve meraklı okurların ilgisine sunuyoruz. Toplumsal hafıza ve hafızanın üretimi, siyaseti üzerine düşünürken geç Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi anılarını uzun zamandır okuyor ve bu konu üzerinde çalışıyorduk. Bu kapsamda çeşitli alanlara yayılmış anıları inceledik: erkekler ve kadınlar tarafından kaleme alınmış, farklı toplumsal grupların deneyimlerini yansıtan anıların yanı sıra tematik olarak da İstanbul, belirli siyasal olaylar ve meslek gruplarının anılarını eleştirel bir gözle okuduk, tartıştık. Toplumsal hiyerarşinin en üstünde yer alan kişilerin, devlet adamı, asker, diplomat, siyasetçi ve edebiyatçı anılarının yanı sıra farklı toplumsal sınıflara mensup insanların anılarını okurken farklı din, dil ve etnik gruplardan kişilerin kendilerini nasıl ifade ettiğini izlemeye çalıştık. Bu küçük çalışmamızda öncelikle hatırat/anı türünü, yaşam öyküsü anlatılarını tarihsel geçmiş, erken ve modern örnekler, batı ve batı dışı ülkelerdeki ilgili yazın ışığında gözden geçirdik. Cumhuriyet Türkiye’sini, dönemler, gelişmeler ve sorunlarını, öne çıkan temaları, tartışma ve modaları, değişen mekânı geç Osmanlı döneminden başlayarak anılar yardımıyla bir kez daha okuyabileceğimizi hatırlatmak istedik. Geç Osmanlı dönemi derken 1908 ve sonrasını esas almak, Büyük Savaş ve Cumhuriyetin kuruluşunu, İstanbul, İzmir ve Ankara’da yaşayan ve anıları yayınlanmış aydınlar, sanatçı ve siyasetçiler, gazeteciler, anılarını kaleme almış sıradan insanların gözünden izlemek bize önemli ve öğretici geliyor. Bu insanların kişisel ve grupsal anlatıları, aile deneyimleri bize tarihi daha insani, daha içeriden, yaşayanların tecrübesiyle ete kemiğe büründürüyor, daha anlaşılır kılıyor. Bunu en iyi yapabileceğimiz aracın kişilerin yaşam öyküsü anlatıları ve anıları olduğunu düşünüyoruz. Anılarını yazanların aile öykülerinden başlayarak geçmişlerini nasıl ele aldıkları, dönemleri ve deneyimlerini nasıl değerlendirdikleri, yorumladıkları tarih ve siyaset açısından kıymeti çoğu kez bilinmeyen bir önem ve değer taşıyor. Elbette anıları bir tarihsel belge olarak kullanmak, gerçekliğe referans olarak bakmak çeşitli sorunlar taşıyor. Bilimsel tarih çalışmaları ile hafıza, anılar ve anlatılar arasında gidip gelen, edebi türlere yakın duran, bireysel, düşünsel farklılıklar, kırılmalar, tercihler ve yorum farklılıkları içeren bir tür, yaşam öyküsü anlatıları. Çalışmamızın amaçları arasında tarih yazımı ile bu türden kişisel anlatıların, hayat öyküleri ve anıların niteliği üzerine düşünmek ve çalışmak da yer aldı. Bu anlamda yöntem üzerine de düşündük ve bu konuya da çalışmamızda değindik. Tüm eksiklikleri, görüş ve deneyim farklılıkları ve yazılış amaçlarına bağlı olarak kırılmış merceklerden bakış açılarına karşın anıların ülkemizin yakın tarihine, Cumhuriyet tarihine ışık tutacak nitelikte ve canlılıkta olduklarını düşüncesiyle tarihi bir de yaşayanların gözünden, onlar açısından, gerçek insanların deneyimleri ışığında düşünmek ve tartışmakta yarar olduğunu iddia ediyoruz. Çalışmamızın özgün yanlarından en önemlisi bu konuda bir bibliyografya hazırlamış olmamız. Bibliyografya çalışmasının bu alanda araştırma yapan meslektaşlarımıza, öğrencilerimize, anı okurlarına, konuyla ilgili herkese yararlı olmasını umuyoruz